ҚДКБҚ төлем мерзімі аяқталғаннан кейін салымшылармен есеп айырысуды қалай қамтамасыз етеді

ҚДКБҚ төлем мерзімі аяқталғаннан кейін салымшылармен есеп айырысуды қалай қамтамасыз етеді

Қазіргі уақытта Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры, егер мерзімінде өтініш беруге кедергі келтірген мән-жайлар болса, салымшылардан өтініштерді қабылдауды жалғастыруда.

 

Қазақстанда мәжбүрлеп тарату процесін 9 банк өтуде: «Валют-Транзит Банк», «Қазинвестбанк», Delta Bank, Qazaq Banki, Эксимбанк Қазақстан, Астана Банкі, Tengri Bank, AsiaCredit Bank және Capital Bank Kazakhstan. Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры (ҚДКБҚ) барлық осы банктердің салымшыларына өтемақы төлемдерін 2022 жылы аяқтады.


Тоғыз Банктің әрқайсысы бойынша төлем мерзімі бір жылдан (Capital Bank Kazakhstan) 15 жылға (Валют-Транзит Банк) дейін созылды. Төлем кезеңінде 148 мың салымшы ҚДКБҚ-дан 113 млрд теңгеден астам сомаға өтініш берді және өтем алды, бұл қордың кепілдік берілген депозиттер бойынша міндеттемелерінің жалпы сомасының 98%-ын құрайды.


«Депозиттер бойынша өтемақы сомасының 90%-дан астамы лицензиядан айырылған банк салымшыларының өтініштері бойынша алғашқы 3–4 айда төленеді. Кейіннен банк клиенттері үшін елеусіз қалдықтары бар немесе белсенді емес, “ұйықтап жатқан” деп аталатын депозиттер, оның ішінде 1 теңгеден аз қалдықтары бар шоттар негізінен талап етілмейтін болып қалуы мүмкін. Тағы бір жағдай – егер салымшының мерзімінде өтемақы алуға мүмкіндігі болмаса», – деп атап өтті қорда.


Салымшылардың депозиттер бойынша талап етілмеген өтем сомаларын алуын қамтамасыз ету үшін ҚДКБҚ төлем мерзімі аяқталғаннан кейін оларды БЖЗҚ-дағы депозиторлардың жеке зейнетақы шоттарына тіркелді. Нәтижесінде таратылатын банктердің 270 мыңнан астам салымшысы өздерінің зейнетақы шоттарына 830,5 млн теңге алды.


Бұл ретте төлем мерзімдерінің аяқталуына және депозиторлардың зейнетақы шоттарына қаражаттың аударылуына қарамастан, төлем мерзімін өткізіп алған таратылатын банктердің салымшылары мерзімінде өтініш беруге кедергі келтірген мән-жайлар болған кезде, немесе «дәлелді себептермен» бар болса, ҚДКБҚ-ға өтемақы алу үшін жүгіну құқығы сақталады.

 

Дәлелді себептердің тізімі заңнамада қарастырылған, бұл:


  • әскери қызметке кіруі,

  • шетелде болуы,

  • мұраны қабылдауы, иемденуі, ашуы,

  • бас бостандығынан айыруы,

  • сот анықтаған басқа мән-жайлар.

 

Кепілдік өтемақы сомаларының көпшілігі төлемдер кезеңінде төленеді (98%), сондықтан мұндай өтініштер бір реттік сипатта болады. Осылайша, төлемдер аяқталған сәттен бастап үш жыл ішінде ҚДКБҚ 40 өтініш берушіге 60 млн теңгеден астам төленді. Іс жүзінде, мерзімнен кейін төлем алуға өтініш берудің негізгі себебі мұраны иемденуге немесе ашуға байланысты жағдайлар болды; себептердің ішінде депозитордың Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерде болуы да атап өтіледі.


Кепілдік берілген депозиттер бойынша өтемақы алу және өтінішті мерзімінде беруге кедергі келтірген мән-жайлар болған кезде өтініш беру туралы толық ақпарат Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорының сайтында қолжетімді. Салымшылар сондай-ақ ҚДКБҚ 1460 колл-орталығына жүгіне алады немесе +7 (727) 312-24-49 и 312-24-41 нөмірлері бойынша ҚДКБҚ мамандарынан кеңес ала алады.


Алдын ала кеңес беру дұрыс ресімделмеген құжаттарға байланысты төлеуден бас тартуды болдырмауға көмектеседі. Іс жүзінде, депозиторлар құжаттарды дұрыс ресімдеген кезде Қорға өтініш пен растайтын құжаттарды берген күннен бастап 5 жұмыс күнінен кешіктірмей кепілдік өтем алады.

 

Естеріңізге сала кетейік, 2021 жылғы 1 мамырдан бастап егер банк лицензиядан айырылған болса, Қазақстан заңнамасында келесі төлемдер тәртібі көзделген:


1) лицензиясынан айырылған банкінің салымшылары кез келген ыңғайлы сәтте агент-банк арқылы өтініш беруге және 5 жұмыс күні ішінде өтем алуға құқылы болатын төлем кезеңі – бір жылға созылады,


2) төлемдер мерзімі аяқталғаннан кейін депозиторлар талап етпеген өтем сомалары ерікті зейнетақы жарналарын есепке алу үшін осы депозиторлардың жеке зейнетақы шоттарына БЖЗҚ-ға аударылады (2021 жылғы 1 мамырға дейін тарату процесінде болған (барлық банктік операцияларды жүргізуге лицензияларынан айырылған) банк салымшылары үшін 2022 жылғы 1 мамырға дейін ҚДКБҚ-ға төлем үшін жүгінуге қосымша құқық қарастырылған болатын).


Егер бұл сомалар төлем мерзімі ішінде талап етілмеген болса, кепілдік берілген депозиттер бойынша өтемді аудару кезінде таратылатын банктердің салымшылары үшін артықшылықтар, – бұл қандай да бір құжаттарды жинамай-ақ өзінің зейнетақы шотына талап етілмеген сомаларды алу, инвестициялық табысты есептеу, осы жарналар бойынша салық салудың болмауы, Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес зейнеткерлік жасқа толғаннан дейін пайдалану мүмкіндігі.


Бұдан басқа, таратылатын банктердің салымшылары дәлелді себептер болған кезде, банкті тарату аяқталған сәтке дейін немесе ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдеріне құқықтар басталғанға дейін төлем үшін депозиттерге Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорына жүгіну құқығы сақталады. Мұндай жағдайларда ҚДКБҚ кепілдік берілген депозит бойынша өтемді белгіленген 5 жұмыс күні ішінде, оның ішінде БЖЗҚ-дан қаражатты қайтару арқылы, төлейді.

 

Депозиттер бойынша кепілдігі туралы көбірек біліңіз: www.kdif.kz, 1460 (тегін қоңырау шалу).


2025 жылғы 21 шілде