ҚДКБҚ резервтері депозиттердің өсуі жағдайында жеткілікті деңгейде қалуда

ҚДКБҚ резервтері депозиттердің өсуі жағдайында жеткілікті деңгейде қалуда

Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорының (ҚДКБҚ) арнайы резерві бірінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша 1,376 триллион теңгені құрады.

Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру жүйесінде резервтерді жинақтаудың басты қаржы көзі қатысушы банктердің жарналары болып қала береді. Бірінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша тұрақты күнтізбелік жарналар резервтің 40 миллиард теңгеге өсуін қамтамасыз етті. ҚДКБҚ банктер жарналарының мөлшерлемелері мен мөлшерін арнайы модель бойынша айқындайды. Бұл модель банктің қаржылық ахуалын, оның ішінде депозиттерді тарту кезіндегі жүйелік тәуекелдерді жан-жақты бағалауды көздейді. ҚДКБҚ әрбір қатысушы банкті жеке дара бағалайды. Сәйкесінше әрбір банк өзінің қаржылық ахуалына және тәуекел деңгейіне қарай депозиттерге кепілдік беру жүйесінің тұрақтылығына үлес қосады.

ҚДКБҚ арнайы резерві бірінші жартыжылдықта арнайы резерв активтерін, сондай-ақ 2024 жылдың нәтижелері бойынша Қордың меншікті активтерін инвестициялаудан алынған табыс есебінен 173 миллиард теңгеге толықтырылды. Қор консервативті стратегияны ұстанады: инвестициялық декларацияда тек жоғары кредиттік рейтингі бар эмитенттердің қаржы құралдары және тәуекелі төмен кластағы активтер қарастырылған. Қазіргі уақытта портфельдің шамамен 65%-ы Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздарына, 9%-ы ақша нарығының құралдарына, Қазақстан Ұлттық Банкіндегі депозиттерге және шоттардағы ақшаға, 8%-ы квазимемлекеттік сектор ұйымдарының агенттік облигацияларына, 4%-ы халықаралық қаржы ұйымдарының облигацияларына тиесілі. Портфельдің валюталық бөлігі АҚШ қазынашылық облигацияларымен ұсынылған және портфельдің 15%-на дейін болуы мүмкін.

Тағы 3 миллиард теңге депозиттерге кепілдік беру туралы заңнамада көзделген бірқатар басқа қаржы көздерінен келіп түскен.

Қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін ҚДКБҚ арнайы резервінің қаражаты жеткіліксіз болған жағдайда қазақстандық заңнамада кемінде үш қосымша қаржыландыру көзі көзделген.

Қазақстандық банктердің депозиттік базасының өсуі жағдайында депозиттерге кепілдік беру жүйесінің резервтері жеткілікті болып бермек. Мәселен, жүйеге қатысушы банктердегі жеке тұлғалардың депозиттері көлемінің жылдық өсуі 17,1%-ды құрады. ҚДКБҚ арнайы резервінің деңгейі жеке тұлғалардың депозиттері көлемінің заңнамада белгіленген 5%-дық нысаналы мөлшерінен асады және 1 жартыжылдықтың қорытындысы бойынша 5,4%-ды құрады.

Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры өзінің басты функциясын – қазақстандық банктердің салымшыларының мүдделерін қорғау үшін арнайы резерв жинайды. Егер банк лицензиядан айырылған болса, Қор жеке тұлғаларға депозиттер бойынша ақшаны жедел қайтаруды қамтамасыз етеді.

ҚДКБҚ кепілдігі жеке тұлғалардың және жеке кәсіпкерлік субъектілердің депозиттеріне, оның ішінде салымдардың барлық түрлеріне (жинақ, мерзімді, мерзімсіз, шартты және талап етілгенге дейін), сондай-ақ ағымдағы шоттардағы және төлем карточкаларындағы ақшаға қолданылады. ҚДКБҚ қорғауымен – кепілдендірілетін ең жоғары сомалар шегінде ұлттық валютадағы жинақ ақшалар да, шетел валютасындағы жинақ ақшалар да кепілдік берілген макисмалды сома шегінде ҚДКБҚ қорғауына алынған.

Біздің елімізде кепілдіктің максималды мөлшері шынайы экономикалық болмысқа сәйкес бірнеше рет өсті. 2022 жылдан бастап депозиттерге кепілдік беру жүйесіне қатысушы банктердің әрқайсысында бір салымшы үшін депозиттер бойынша ең жоғары кепілдік төмендегі сомаларды құрайды:

• 20 миллион теңге – теңгедегі жинақ салымдары бойынша,

• 10 миллион теңге – жиынтығында теңгедегі салымдардың басқа түрлері бойынша (мерзімді, мерзімсіз, талап етілгенге дейін және т. б.) және банктік карточкалар, шоттар бойынша,

• 5 миллион теңгеге дейін – шетел валютасындағы кез келген салымдар, банк карточкалары және шоттар бойынша.

Егер бір банкте бірнеше депозит болса, онда ҚДКБҚ жиынтық кепілдігі жинақ салымы болған кезде, бірақ әрбір түрі мен валютасы бойынша лимиттерді ескере отырып, 20 миллион теңгені құрайды. Қордың кепілдігі есептелген сыйақыны да қамтиды.

Сондықтан бір салымшының бір банктегі депозиттері кепілдік берілген ең жоғары сома шегінде толық көлемде қорғалған; ҚДКБҚ кепілдігінен тыс депозиттер де қорғалған, бірақ кепілдік берілген ең жоғары сомадан аспайды.

ҚДКБҚ деректері бойынша 1 шілдеге қарай, кепілдендірілген банк шоттарының 99,8%-ы толық көлемде қорғалған.

Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры – бұл еліміздегі қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етуге қатысатын және банктер туралы және жеке тұлғалардың депозиттеріне міндетті кепілдік беру туралы заңнама негізінде әрекет ететін Қазақстан Ұлттық Банкінің ұйымы. Депозиттерге кепілдік беру жүйесіне исламдық банктерді қоспағанда, барлық екінші деңгейдегі банктер міндетті түрде қатысады (қазіргі уақытта олардың саны – 20 қатысушы банк).

Депозиттер бойынша кепілдігі туралы көбірек біліңіз: www.kdif.kz, 1460 (қоңырау шалу тегін).

2025 жылғы 31 шілде