Мерзімді салымдар

Қажетті соманы жинақтауға арналған салым

Мерзімді салымдар – бұл мерзімсіз және жинақ салымның арасындағы үйлесімді нұсқа. Бұл салым сыйақыны ішінара жоғалта отырып, ақшаны толығымен немесе ішінара алуға мүмкіндік береді. Егер Сіз ақшаңызды осы депозитте мерзімі аяқталғанша сақтайтын болсаңыз, көтеріңкі сыйақы мөлшерлемесі осы шектеулердің орнын толтырады.

Мерзімді салымды таңдай отырып, Сіз көтеріңкі мөлшерлеменің арқасында ақшаны тезірек жинайсыз және аса қажет болған жағдайда осы салымдағы ақшаны пайдалана аласыз.

Мерзімдер мен мөлшерлемелерге қалай бағдарлану керек

Банктерде үш ай және одан да көп мерзімге арналған, толықтырылатын және толықтырылмайтын мерзімді салымдар ашуға болады. Стандартты нұсқа – бір жылға ашылған салым. Есіңізде болсын: мерзімді салымдағы ақшаны мерзімінен бұрын алудың еш жөні жоқ. Өйткені ақшаңызды мерзімінен бұрын алар болсаңыз, оның банкте жатқан мерзімі үшін есептелген табыс тек жартылай ғана сақталады. Яғни, сыйақы мөлшерлемесі елеулі түрде азаюы мүмкін. Депозит ашар алдында осы жағына көңіл бөліңіз.

Барлық мерзімді салымдар бойынша ұсынылатын ең жоғары мөлшерлемелерді Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры белгілейді. ҚДКБҚ депозиттердің барлық түрлері бойынша ұсынылатын ең жоғары сыйақы мөлшерлемелерін ай сайын есептейді.

Егер ұсынылған ең жоғары мөлшерлеме әрі қарай өсетін болса, әрбір банк жаңа депозиттер бойынша мөлшерлемелерді көтеру немесе бұрынғы деңгейінде қалдыру жағын өзі шешеді. Бұл нарықтағы жағдайға, банктің депозиттік саясатына және әрбір банктің депозиттерге деген қажеттілігіне тікелей байланысты.

Егер ұсынылған ең жоғары мөлшерлемелер керісінше төмендейтін болса, ең жоғары мөлшерлемеге тең мөлшерлемемен депозит ашатын банктер келесі айда депозиттер бойынша мөлшерлемелерді азайтады. Мақсат – оларды ұсынылған шектен асырмау.

Барлық мерзімге арналған, толықтырылатын және толықтырылмайтын жинақ салымдар бойынша мөлшерлемелер осы парақшадан көре аласыздар.

Мерзімінен бұрын алу

Мерзімді салым – бұл мерзімсіз және жинақ салымның арасындағы үйлесімді нұсқа: мерзімді салымның жинақ салыммен салыстырғанда ұтқырлығы, ал мерзімсіз салыммен салыстырғанда табыстылығы едәуір жоғары.

Мерзімінен бұрын ақша алуға шектеу қойылғандықтан мерзімді салымды да мақсатты жинаққа жатқызуға болады. Жинақ салымнан ерекшелігі сол, егер Сіз мерзімді салымнан мерзімінен бұрын ақша алатын болсаңыз, айырылатын сыйақы аса қомақты бола қоймайды. Дегенмен депозитте нақты қанша ақша жатқандығына қарай банк сыйақы мөлшерлемесін қайта есептейді. Мерзімінен бұрын ақша алу барысында сыйақы төрт сценарий бойынша азаюы мүмкін.

Тәуекелді қалай басқару керек

Кредиттік тәуекелді – төлемқабілетсіздігі тәуекелін – Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры кепілдік берілген ең жоғары сома шегінде өз жауапкершілігіне алады.

Сіз ұзақ мерзімді салымдарға қатысты басқа да тәуекелдерді басқаруыңызға болады.

Кредиттік тәуекел: Сіз депозит ашқан банк лицензиясынан айырылып қалуы мүмкін.

Шешім. Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры кепілдік берілген ең жоғары сома шегінде кредиттік тәуекелді өз мойнына алады.

Екі-үш сенімді банкті таңдап, ақшаңызды салымдарға біркелкі орналастырыңыз. Бұл ретте олардың көлемі кепілдік берілген ең жоғары сома көлемінде болуы мүмкін.

Ірі көлемде салымдары бар салымшылар үшін cалымдарға есептелетін болашақ сыйақыларды ескере отырып, ақшаларын кепілдік берілген ең жоғары сомадан асырмай әр түрлі банктерге орналастыру өте маңызды.

Пайыздық тәуекел: Сіз депозит ашқан соң мөлшерлемелер өсіп кетеді.

Шешім. ҚДБКҚ тұрақты жариялап тұратын ең жоғары мөлшерлемелер нарықтық сыйақы мөлшерлемелеріне негізделеді. Бұл ретте депозиттердің нарықтағы тартымдылық деңгейі ескеріледі.

Салымдардың барлық түрлері бойынша ең жоғары сыйақы мөлшерлемелері мен орташа нарықтық мөлшерлемелер екі ай алдын белгілі болады. Алайда әсіресе мерзімді салымдар бойынша ұзақ мерзімді болжамдар жасау қиын. Өйткені бұл нарықта әзірге белсенділік аз. Банктер арасында мерзімді салымдардың тартымдылығы жинақ салымдарға қарағанда төмендеу. Сол үшін бір емес, бірнеше банкті назарда ұстаңыз және жаңа депозиттік өнімдер жайында хабардар болып жүріңіз. Егер Сізге ұнайтын банкте жаңа мерзімді салымдар пайда болса – келесі айға дейін күткеніңіз жөн: мөлшерлемелердің өсуі үшін ҚДКБҚ көздеген запасты (спред) ескере отырып, сіздің банкіңіз де мерзімді салымдар бойынша сыйақы мөлшерлемелерін көтеруі ықтимал.

Қайта инвестициялау тәуекелі: Депозитіңіздің мерзімі аяқталуына қарай мөлшерлемелердің көлемі нарықта төмендеп кетуі мүмкін. Сәйкесінше депозитіңізді жаңа мерзімге жоғары мөлшерлемемен орналастыра алмайсыз.

Шешім. Толықтыруға болатын салымдарды ұзақ мерзімге ашыңыз. Олардың мөлшерлемесі толықтыруға болмайтын салымдарға қарағанда едәуір төмен. Бірақ мұндай салым, егер мөлшерлемелер нарықта төмен болған жағдайда, Сізге ақшаңызды тиянақты мөлшерлемемен қайта инвестициялауға мүмкіндік береді. Осы салымдар бойынша жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесін инфляцияның жоғарғы дәлізінің көрсеткішімен және мерзімсіз салымдардың мөлшерлемелерімен салыстырыңыз.

Өтімділік тәуекелі: Мерзімді салымды ашқан соң, ойламаған жерден күнделікті шығындарыңызға ақша көбірек қажет болып қалады.

Шешім. Жинақ және мерзімді салымдар бойынша сыйақы мөлшерлемесі тартымды болғанымен, ақшаңыздың бір бөлігін қажет болған кезде алуға болатын мерзімсіз салымға салу жағын қарастырыңыз. Бұл салымдағы ақша күтпеген жағдай орын алғанда Сіздің «қауіпсіздік көпшігіңіз» болып табылады. Сіз оны қалаған уақытыңызда пайдалана аласыз. Ең төменгі азайтылмайтын қалдығы бар мерзімсіз салымды таңдап, оған ақша салып қойыңыз.